Choć stomatolog kojarzy się przede wszystkim z leczeniem zębów, to może również wykryć choroby jamy ustnej, odpowiadające za nowotwory i inne choroby, umiejscowione w całym ciele. Jama ustna jest jakby furtką, przez którą bakterie i drobnoustroje mogą wejść do dalszej części naszego organizmu. Jakie są przyczyny powstawania nowotworów jamy ustnej? Jak postępować w przypadku choroby jamy ustnej? Jak profilaktycznie zapobiegać chorobom jamy ustnej? Jakie inne choroby mogą wywołać zmiany w jamie ustnej? O tym wszystkim możecie przeczytać w poniższym artykule. Zapraszamy do lektury!

Przyczyny powstawania nowotworów jamy ustnej

Duży wpływ na powstawanie chorób i nowotworów jamy ustnej ma prowadzony tryb życia. Nawyki takie, jak palenie tytoniu i picie dużej ilości alkoholu uszkadzają śluzówkę, co zwiększa prawdopodobieństwo chorób. Jeśli dołożyć do tego brak ruchu, stres, krótki sen oraz dietę ubogą w witaminy i minerały, może to doprowadzić do niepokojących zmian.

Do zmian przednowotworowych jamy ustnej należą:

  • liszaj płaski,
  • leukoplakia,
  • erytroplakia,
  • brodawczaki rogowaciejące,
  • brodawczakowatość kwitnącą,
  • dysfagia syderopeniczna, zwana zespołem Plummera-Vinsona,
  • odsłoneczne zapalenie warg oraz przewlekłe złuszczające zapalenie gruczołów śluzowych warg.
Liszaj płaski

– przewlekła choroba skóry. Ma wygląd nierównomierne zbielonego nabłonka, o kształcie drzewkowatym, linijnym lub obrączkowatym. Lekarzem specjalistą, który zajmuje się leczeniem liszaja płaskiego jest dermatolog.  

Leukoplakia

występuje na języku lub błonie śluzowej w postaci białej plamki. Do przyczyn jej rozwoju zalicza się palenie tytoniu lub spożywanie dużych ilości alkoholu, a także częste podrażnienie błony śluzowej, na skutek np. źle dopasowanej protezy lub jedzenie zbyt gorących potraw. Nie wymaga leczenia, ale może przerodzić się w zmianę nowotworową, dlatego jeśli się pojawi, konieczna jest częsta specjalistyczna obserwacja.

Erytroplakia

choroba w jamie ustnej, w postaci czerwonych zmian. Ma wygląd plam lub tarczek, które nie pasują do żadnej innej choroby. Niepokojące zmiany to np. niegojące się zmiany przez dłużej niż 3 tygodnie. Jeśli zmiany w ustach są zarówno białe, jak i czerwone – wtedy mamy do czynienia z erytroleukoplakią.

Brodawczaki rogowaciejące

– to powoli rosnące wykwity na powierzchni całej śluzówki, najczęściej na języku. Z reguły jest to jednej pojedynczy guzek, który nie wywołuje odczuć bólowych. Może pojawić się w każdym wieku.  Może być przyczyną raka szyjki macicy, raka prącia, pochwy, odbytu i raka ustnej części gardła.

Brodawczakowatość kwitnącą

– to brodawkowe zmiany niebolesne, ale z czasem rozprzestrzeniające się po całej jamie ustnej. Do czynników należy palenie tytoniu, żucie betelu, zakażenie HPV, przewlekłe zapalenie jamy ustnej. Usuwane chirurgiczne bądź przy pomocy terapii fotodynamicznej lub laseroterapii.

Dysfagia syderopeniczna zwana zespołem Plummera-Vinsona

– rzadko spotykane schorzenie, dotyczące głównie kobiet, najczęściej po 50 roku życia, ale może pojawić się już po 20 roku życia. Do objawów zalicza się zanik błon śluzowych, częste pękanie kącików ust, rozległa próchnica, bladość i brak elastyczności warg. Poza tym niedobór żelaza.

Odsłoneczne zapalenie warg oraz przewlekłe złuszczające zapalenie gruczołów śluzowych warg

– najczęściej wygląda jak rozlany obrzęk w obrębie czerwieni warg. Najczęściej występuje u kobiet starszych, po 50 roku życia, częściej u tych z jasną karnacją i u pracujących na świeżym powietrzu. Jest skutkiem długiego narażania ciała, w tym ust, na promienie UV. W 6-10% przypadków ze słonecznego zapalenia warg rozwija się rak wargi.

Jeśli zignorujemy podejrzane zmiany, a w konsekwencji nie wyleczymy ich – może dojść do zezłośliwienia, a następnie spowodować przerzuty do innych organów. Zdrowa jama ustna to nie tylko zdrowe zęby, ale także serce, nerki czy stawy.

Jak postępować w chorobach jamy ustnej?

Wszystkie zmiany i nieprawidłowości zarówno dziąseł, jak i błon śluzowych, podniebienia i języka należy brać pod uwagę i zgłaszać lekarzowi w razie jakichkolwiek wątpliwości. Stomatolog może dostrzec to, czego sami nie widzimy podczas kontrolnej wizyty, dlatego tak ważne są regularne wizyty. Lekarz, który wykrył odbiegające od normy zmiany jamy ustnej, powinien pokierować nas dalej lub wskazać badanie, konieczne do ustalenia diagnozy. Być może potrzebne będzie wsparcie dermatologa albo onkologa, kardiologa lub lekarza jeszcze innej profesji. Ważne, aby nie bagatelizować żadnych, nawet niewinnych odchyłów. Lepiej pójść do lekarza o jeden raz za dużo niż za mało.

Profilaktyka chorób jamy ustnej

Fundamentem w profilaktyce chorób jamy ustnej jest regularne i dokładne mycie zębów oraz dbanie o odpowiednią higienę. Istotne jest także pamiętanie o nitkowaniu i stosowaniu płynu do płukania jamy ustnej. Bardzo ważna jest również dieta, która powinna dostarczać wszystkich niezbędnych składników naszemu organizmowi. Poza tym pozytywnie wpłynie rezygnacja lub znaczne ograniczenie używek: alkoholu, tytoniu czy narkotyków. Niezbędne są także cykliczne wizyty u stomatologa i regularne usuwanie kamienia nazębnego.

Choroby wywołane zmianami w jamie ustnej

Usuwanie kamienia nazębnego jest niezwykle istotne, ponieważ bakterie kamienia nazębnego mogą przeniknąć do innych części organizmu, powodując:

  • Infekcyjne zapalenie wsierdzia i/lub mięśnia sercowego
  • Choroba wieńcowa, zawał
  • Udar mózgu
  • Zapalenie płuc
  • POChP (zaostrzenie)
  • Osteoporoza
  • Reumatoidalne zapalenie stawów
  • Zagrożenie przedwczesnym porodem
  • Choroby narządu wzroku
  • Choroby skóry

Patrząc na powyższą listę chorób jamy ustnej, łatwo dostrzec, że właściwa higiena jamy ustnej naprawdę ma ogromne znaczenie.  Zakażenia przenoszę się droga anatomiczną i krwionośną, co może doprowadzić do wielu chorób lub przedłużać choroby przewlekłe już istniejące. Dlatego też przed każdą poważną operacją wymagane jest zaświadczenie od stomatologa, potwierdzające braku stanów zapalnych w jamie ustnej. Obecność kamienia nazębnego czy ubytki próchnicowe mogą przyczynić się do niepowodzenia w operacjach kardiologicznych na zastawkach, powikłaniach po porodzie, a nawet sepsy.

Lepiej zapobiegać niż leczyć – dlatego jeśli dawno nie byłeś u dentysty bądź niepokoją cię jakieś zmiany jamie ustnej, aby spokojnie spać, umów się na wizytę w naszym gabinecie.